Obrazovanje u Srbiji – vrste, nivoi i zvanja nakon završetka
Nakon uvođenja Bolonje došlo je do drastičnih promena u visokom školstvu. Promene su vidljive u načinu školovanja, nivoima obrazovanja, stepenu obrazovanja i zvanjima. Neki nivoi obrazovanja koji su ranije postojali više nemaju mesto u novoj šemi. Iz tog razloga dolazi do mnogih zabluda i nerazjašnjenih dilema po pitanju visokog školstva.
Prema Ministarstvu prosvete,nauke i tehnološkog razvoja, danas postoje akademske i strukovne studije, koje su podeljene u tri stepena.
Obrazovanje prvog stepena obuhvata osnovne akademske studije i osnovne strukovne studije. Razlikujemo ih na osnovu toga što je cilj akademskih da pruže teorijsko i praktično zanje iz određenih naučnih oblasti, da studente pripreme za eventualne kasnije doktorske studije i naučni rad. Dok se strukovne studije više baziraju na praktičnom zanju. Takođe, razlika postoji i u trajanju ovih studija. Strukovne studije traju tri godine, dok je trajanje akademskih različito, mogu trajati tri ili četiri godine.
Postoji mogućnost prelaska sa jednih na druge osnovne studije. Međutim, preći sa sturkovnih na akademske, iako u teoriji moguće, znatno je teže. Često se postavlja pitanje koliko se to isplati i da li je pametno to raditi? Zanimljiv odgovor je, u svom tekstu, dao prof. Dragan Varagić.
Zvanje koje student stiče nakon završenih osnovnih akademskih studije jeste Bachelor, sa naznakom prvog stepena zvanja akademskih studija iz određene oblasti. A, ukoliko se radi o strukovnim studijama Bachelor applied, sa naznakom zvanja prvog stepena strukovnih studija iz određene oblasti.
Sve studije nakon osnovnih su postdiplomske studije, prema novim pravilima. Mater studije jesu najveća novina, i oko njih se vodi najveća polemika.
Studije drugog stepena obuhvataju master, specijalističke akademske i specijalističke strukovne studije. Dalje usavršavanje nakon osnovnih akademskih studija moguće je na master studijama, za studente koji imaju ambicije da šire svoje naučno zanje i kasnije možda nastave sa doktorskim studijama, dok su studentima koji žele da nauče da svoje stečeno znanje primene u praksi na raspolaganju specijalističke akademske studije.
Nakon završenih osnovnih strukovnih studija moguće je dalje usavršavanje na specijalističkim strukovnim studijama. Specijalističke studije jesu, tzv. MBA studije (više o MBA ispod).
Nedoumica koja se često javlja jeste da li je master studije moguće završiti na drugom fakultetu, ili u drugoj struci. Odgovor je jednostavan, moguće je upisati master studije na drugom fakultetu. Veliki broj studenata sa privatnih fakulteta će master upisati na nekom od državnih fakulteta. Takođe, moguće je upisati master studije na fakultetu iz potpuno druge struke, npr. završili ste Elektrotehnički fakultet, a master studije upisujete na Ekonomskom fakultetu. Zašto? Mnogi upisuju master na drugom fakultetu zbog priznatije diplome ili zvučnijeg imena, ali s druge strane postoje i studenti koji žele da stečeno znanje iz svoje struke primene u nekoj drugoj oblasti.
Često se master izjednačava sa nekadašnjim zvanjem magistra. To nikako nije isto. Magistar danas ne postoji kao zvanje, ali to ne znači da se može izjednačiti sa masterom. Između polaganja ispita, završnog master rada i magistature se mogu uočiti značajne razlike. Pa, tako možemo zaključiti da je nekadašnji magistar ipak iznad današnjeg mastera. Osnovni razlog jeste što su za zvanje magistra i odgovarajuće akademsko znanje potrebne reference (naučna straživanja, objave u stručnim časopisima, i slično). Dok, da bi se dobilo zvanje mastera potrebno je napisati i odbraniti master rad
Zvanje koje se stiče nakon završenih master studija jeste Master of Science, odnosno diplomirani sa naznakom akademskog zvanja drugog stepena.
Uslov za upis doktorskih studija jeste zvanje mastera. Doktorske studije su treći i najviši stepen studija. Potreban uslov za sticanje zvanja doktora nauka (Doctor of Philosophy, Ph.D.) jeste doktorska disertacija.
Šta su to MBA studije?
Master of Business Administration je zvanje koje pružaju posebne školske ustanove, koje se trude da studentima koji nemaju ambiciju da se usavršavaju na doktorskim studijama, već da naučeno znanje primene u praksi, da nauče da vode posao, pruže najbolje znanje. Često su Zakonom o visokom školstvu ove vrste studija različito definisane u raznim zemljama. Kaže da su MBA studije spoj formalnog i neformalnog obrazovanja. Formalno obrazovanje čine osnovna, srednja škola, fakultet ili viša škola, dok neformalno obrazovanje čine razni kursevi, usavršavanja.
MBA studije se mogu nastaviti Doctor of Business Administration studijama, što nije čest slučaj.
U ovome možemo sagledati i suštinu budućeg obrazovanja, jer danas nije dovoljno završiti fakultet. Bitno je kontinuirano učenje, usavršvanje, praćenje promena, primena stečenog zanja, sticanje novog znanja. Samo osobe koje su spremne na takav način učenja će opstati u oštroj konkurenciji koja danas vlada.
