Pad Zapadnog rimskog carstva  – kako se dogodio i šta je uslovilo

Pad Zapadnog rimskog carstva je važan istorijski događaj koji se odigrao 4. septembra 476. godine, kada se nakon skoro pet vekova postojanja raspalo Zapadno rimsko carstvo, naizgled neuništiva imperija. Kada se govori o ovom događaju, takođe se koriste i termini Propast rimskog carstva, Pad rimskog carstva i Pad Rima.

Kako je došlo do propasti Zapadnog rimskog carstva i koji istorijski događaji su ga uslovili? Pripremili smo detaljan tekst koji će doneti odgovore na ova pitanja. 

Pad Zapadnog rimskog carstva – jedinstven događaj ili rezultat više njih?

Kada se kaže pad Zapadnog rimskog carstva prvo pitanje se odnosi na to da li se govori o jedistvenom događaju, ili o nizu događaja koji su slabili i rušili Zapadno rimsko carstvo, da bi na kraju doveli do kulminacije, odnosno do njegove propasti. 

Naime, u 5. veku kada je i došlo do pada Zapadnog rimskog carstva dešavala su se značajna istorijska previranja, poput hristijanizacije, bitaka i vojnih poraza, ali i epidemija koje su pogađale stanovništvo, i prirodnih katastrofa uslovljenih klimatskim promenama.

Prirodni i društveni događaji zadavali su snažne udarce Rimskom carstvu, čija je snaga znatno slabila u 5. veku. Zato među istoričarima postoje neslaganja oko toga šta je izazvalo pad velike sile kakvo je bilo Rimsko carstvo. 

Pad Rimskog carstva godina – koji je zvaničan datum ovog događaja?

Kada je u pitanju pad Rimskog carstva godina koju istoričari uzimaju kao zvaničnu odrednicu za ovaj događaj je 476. Tačnije, zvanično proglašenje pada Zapadnog rimskog carstva odigralo se 4. septembra 476.godine. Od tog trenutka pet vekova staro Rimsko carstvo prestalo je da postoji. Ipak, istorija nam govori da je delom nastavilo da živi i to kroz Vizajntijsko carstvo.

Pad Zapadnog rimskog carstva – događaji koji su ga uslovili 

Propast Zapadnog rimskog carstva nastala je kao kulminacija dešavanja tokom 5. veka. Napadi unutar i izvan carstva, uticali su na to da ono slabi sve više i više, kako bi se konačno raspalo 476. Zato je nastao veliki broj teorija o tome koji istorijski događaj je zadao fatalan udarac Zapadnom rimskom carstvu, a evo i onih koji se najčešće navode. 

Varvarski napadi na početku 5. veka

Jedna od najrasprostranjenijh teorija koja objašnjava zašto se desio pad Rimskog carstva vezuje se za vojne poraze. Naime, carstvo je vekovima bilo u lošim odnosima sa germanskim plemenima, i to posebno sa Vizigotima, koji su se doselili tokom Velike seobe naroda. Konačno, 410. godine situacija eskalira, kada vizigotski kralj Alarih napada Rim i pljačka ga. 

Ovo je bio početak razbojničkih napada, pa je narednih nekoliko decenija stanovništvo bilo u stalnoj opasnosti od germanskih plemena. U Rim su 455. godine upali Vandali i odneli bogat plen, uključujući i zarobljenike. Početkom septembra 476 godine, germanskom vođi Odoakaru pošlo je za rukom da svrgne sa vlasti imperatora Romula Avgusta, što je dovelo do propasti Zapadnog rimskog carstva.

Siromaštvo i eksploatisanje robova 

Stalna ratovanja izvan i unutar carstva, ustanci i inflacija postali su noćna mora rimske ekonomije. Jaz između bogatih i siromašnih se zbog ovih neprilika dodatno istakao. U carstvu je bio osetan nedostatak radne snage i migracije iz gradova u sela, pa je zato sve više krenulo da slabi, i da se urušava iznutra.

Prednost Istočnog rimskog carstva 

Prvo slabljenje Rimskog carstva desilo se još krajem 3. veka kada ga je imperator Dioklecijan podelio na dva dela – Zadno i Istočno rimsko carstvo. Prestonica Zapadnog carstva bila je Milano, a Istočnog Konstantinopolj. Međutim, ovaj sistem se vrlo brzo raspao jer se Istočno rimsko carstvo veoma brzo bogatilo, dok je Zapadno bilo sve slabije i slabije, 

Kada je na čelo Istočnog rimskog carstva došao Konstantin Veliki, on se pobrinuo da osigura opstanak Istočnog carstva, dok je padom Rima palo i čitavo Zapadno rimsko carstvo. 

Ogramna teritorija kojom je trebalo upravljati

Na vrhuncu svoje vlasti Rimsko carstvo se prostiralo od Atlanskog okeana do reke Eufrat na Bliskom istoku, pa je ovolikom teritorijom bilo gotovo nemoguće u potpunosti upravljati, što se navodi kao jedan od mogućih razloga za propast carstva.

Nepregledna teritorija bila je veliki zalogaj i u administrativnom i logističkom smislu. Rimljani su imali sjajnu putnu mrežu, ali bez obzira na to nisu uspeli da efikasno obavljaju svoje poslove. Imali su problema prilikom raspoređivanja trupa i resursa kada je trebalo braniti granice od lokalnih pobuna i spoljašnjih napada. 

Imperator Hadrijan je još u 2. veku morao da izgradi čuveni zid – Hadrijanov zid, koji je držao stalne rimske neprijatelje na odstojanju. 

Politička previranja u carstvu

Teritorijom Rimskog carstva bilo je teško upravljati, a nedoslednost i neefikasnost rimskih zvaničnika samo su otežavali dovoljno nezahvalnu situaciju. Više od 20 ljudi se izmenjalo na carskom tronu i to za samo 75 godina. Situacija je postajala sve gora i gora, a Rimljani su sve manje i manje verovali svojim vladarima. 

Varvarska plemena i dolazak Huna 

Još jedna od teorija koja se navodi kao razlog za pad Rimskog carstva je i masovna migracija varvarskih plemena, koja je dovela do sve češćih napada na Rim. Ono što je posebno uticalo jeste i dolazak Huna Evropu. Njima su se pridružila i druga plemena, pa su ih Rimljani nevoljno puštali na svoju teritoriju, proganjajući ih prilično okrutno. 

Neki istorijski podaci govore o tome kako su Rimljani primoravali izgladnele Gote da trguju decom u zamenu za pseće meso, pa tako i ne treba da čudi činjenica da su jedni drugima postali krvni neprijatelji. Kada je ugnjetavanje postalo nepodnošljivo Goti su organizovali ustanak, što je izazvalo ubistvo cara Flavija Julija Valensa, u bici kod Hadrijanopolja 378. godine.

Dolazak hrišćanstva i slabljenje rimske religije 

Britanski istoričar Edvard Gibon navodi da je glavni razlog za pad Zapadnog rimskog carstva bio dolazak hrišćanstva, ali je zbog toga dobio veliki broj kritika. Milanskim ediktom, koji donose carevi Konstantin Veliki i Licinije bila je proglašena verska ravnopravnost i prestanak progona hrišćana. Ipak, hrišćanska crkva postaje dominantna u okviru Rimskog carstva, ali mnogi istoričari tvrde da su ekonomski i administrativni faktori bili uticajniji od verskih. 

Pad Rimskog carstva film – istorija kao inspiracija kinematografiji

Osim što je učiteljica života, istorija je i velika inspiracija za svetsku kinematografiju. Mnoga filmska ostvarenja zasnivaju se na različitim istorijskim periodima i događajima koji su oblikovali vreme u kom živimo sada. 

Tako je i Pad rimskog carstva film koji predstavlja brilijantan istorijski spektakl iz 1964. godine, slavnog američkog reditelja Entonija Mana.Osim što je sjajno režiran, ovaj film ima impresivnu scenografiju, dok je muziku komponovao Dmitri Tjomkin. 

U ovom filmu su se pojavila značajna glumačka imena poput Sofije Loren, Aleka Ginisa, Džejmsa Mejsona, Kristofera Plamera i Omara Šarifa, koji su bili najbolji interpretatori istorijskih likova u tom periodu. 

Ukoliko te je zainteresovao ovaj istorijski period preporučujemo ti da pogledaš film, i doživiš doba antičkog Rima na sasvim drugi način. Nadamo se da će ti ovaj tekst približiti priču o padu čuvenog carstva i značaja koje je imalo na istoriju čovečanstva.