Pismo i jezik (počeci slovenske pismenosti)

Staroslovenski jezik

To je prvi književni jezik starih Slovena, kojim se pisalo, čitalo i pojalo u crkvi, ali se njime nikada nije govorilo. Stvorili su ga Ćirilo i Metodije na osnovu govora makedonskih Slovena iz okoline Soluna, da bi preveli crkvene knjige sa grčkog jezika. Staroslovenski je imao dva pisma: glagoljica i stara ćirilica.

Redakcija

Nastaje zahvaljujući „greškama“ koje su u knjige unosili prepisivači. Te greške su ustvari osobine narodnog, govornog jezika i dele se na: 1. Glasovne; 2. Oblične; 3. Leksičke.
Na taj način su nastale razne recenzije staroslovenskog jezika: srpskoslovenski, bugarskoslovenski, češkoslovenski, ruskoslovenski, hrvatskoslovenski.

„Slovo o pismenima“ – Crnorizac Hrabar

Najstarija filološka rasprava o vrednosti slovenske azbuke. Tekst je nastao početkom X veka. Najstariji spomenik pisan ćirilicom. Pogani – Pagani (neznobošci). U drugom pasusu se vidi da je on monah jer kaže da je Božjom milošću stvorena glagoljica koja je imala 38 slova.
Godina 863. smatra početkom slovenske pismenosti.

Razvoj srpskog jezika i pisma od IX – IXX veka.

I Staroslovenski jezik je književni jezik, dok se govorilo narodnim jezikom u kom su postojale brojne redakcije (recenzije) tj. greške – glasovne, obličke i leksičke.

II Srpskoslovenski jezik je književni jezik a govorilo se narodnim jezikom.
Velike seobe Srba (17. vek) – pomoć ruskih učitelja Emanuela Kozačinskog i Maksima Suvorova, koji su sa sobom doneli ruske crkvene knjige, utičena promene u jeziku.

III Ruskoslovenski jezik (ruskocrkvenoslovenski) – govori se narodnim. Piše se ćirilicom.
Taj jezik je bio težak i stran Srbina pa su opet unosili promene iz narodnog govora.

IV Slavenoserbski jezik (18. i 19. vek) – mešavina srpskoslovenskog, ruskoslovenskog i narodnog jezika. Bio je veoma težak za učenje jer nije imao pravila.

V Narodni jezik postaje književni 1847. godine.

Pojavili su se reformatori koji su pre Dositeja i Vuka pokušali da poprave jezik.
1) Sava Mrkalj – reforma ćirilice „Salo debeloga jera“;
2) Jovan Rajić i Gavril Stevanović Venclović su pisali dela na narodnom jeziku;
3) Dositej Obradović;
4) Vuk Stefanović Karadžić.

I Đura Daničić – „Rat za srpski jezik i pravopis“.
II Njegoš – „Gorski vijenac“.
III Vuk Karadžić – „Prevod Novog Zavjeta“.
IV Branko Radičević – „Pesme“.

Godine 1850. na Bečkom književnom dogovoru zvanično je odlučeno da narodni jezik bude priznat kao književni. Uzet je štokavski dijalekt, i ekavsko i (i)jekavski govor.