Petar Petrović Njegoš Gorski vijenac analiza dela
Delo Gorski vijenac Petar Petrović Njegoš napisao je sa ciljem da prikaže istrebljenje poturica u Crnoj Gori u osamnaestom veku, a delo je objavljeno 1847. godine u Beču na srpskom narodnom jeziku. Ovo delo karakteriše Njegoševo viđenje uzroka zla koje opravdava zemaljskim razlozima.
Kada je u pitanju Gorski vijenac tema dela je istrebljenje poturica do kojeg je došlo krajem 17. i početkom 18. veka. Poturice su bili bolna rana Crne Gore i Crnogoraca – to su Crnogorci koji su pod pretnjom ili zbog mita izdali svoju veru, primili islam i prihvatili običaje i ponašanje Turaka, pa su udarili i na svoju braću po krvi, ali sada neprijatelje po veri.
Gorski vijenac Petar Petrović Njegoš piše sa željom da predstavi situaciju Crne Gore i poturica, a samo delo svojim posebnim duhom koji živi u njegovim likovima i scenama, predstavlja istorijsko razdoblje iz kojeg je uzet predmet dela. Duh jednog vremena i života odražava Gorski vijenac u potpunosti.
Petar Petrović Njegoš Gorski vijenac lektira
Lektira Gorski vijenac je stvorena u vreme kada kod nas nije bilo ni književnog jezika ni izgrađenog pesničkog izraza, pa je u delu Gorski vijenac Njegoš morao sam da stvara i jezik i stih. Osnovu njegovog izraza čini narodna pesma, ali je taj izraz u delu Gorski vijenac dobio poseban umetnički kvalitet. Njegoš je u svom delu koristio deseterački stih narodne pesme, a jasnost njegovog stila se ogleda u slikovitom jeziku.
Gorski vijenac lektira se obrađuje u drugom razredu srednje škole i ovo delo je od izuzetne važnosti u srednjoškolskom obrazovanju. Kako bismo vam olakšali savladavanje gradiva, a posebno kada je u pitanju Gorski vijenac Petar Petrović Njegoš prepričano delo vas u celosti očekuje u nastavku teksta.
Pisac: Petar II Petrović Njegoš
Književni rod: epska drama
Književna vrsta: epsko-lirski spev (nacionalno-herojski ep)
Vreme radnje: 18. vek
Mesto radnje: Crna Gora
Tema: Istrebljenje poturica iz Crne Gore
Gorski vijenac ukratko prepričano delo
Petar Petrović Njegoš Gorski vijenac delo je pisao u obliku drame. Međutim, nije se držao šablona koji važe za dramsku književnost. U delu nema činova, već je cela radnja koncentrisana oko tri istorijska trenutka – dve skupštine i Badnje veče:
- Skupština uoči Trojičina dne na Lovćenu
- Skupština uoči o Malome Gospođinu dne na Cetinju, pod vidom da mire neke glave
- Badnje veče
U delu Gorski vijenac Njegoš veoma dobro predstavlja i oblikuje osnovnu ideju shvatanja da je borba za slobodu i nezavisnost glavna i najveća čovekova dužnost kroz brojne dijaloge i različite scene. Ova njegova ideja se provlači kroz celo delo Gorski vijenac, a njome su prožeti i mnogi likovi. Kada je u pitanju Gorski vijenac kratak sadržaj i glavna tema dela se mogu predstaviti u dve reči – istrebljenje poturica. Za borbu koja podrazumeva istrebljenje poturica se odlučio i sam vladika Danilo: “Vuk na ovcu svoje pravo ima ka tiranin na slaba čovjeka; al tirjanstvu stati nogom za vrat, dovesti ga k poznaniju prava, to je ljudska dužnost najsvetlija!”
Gorski vijenac prepričano po glavama
Kao što je navedeno, u strukturi radnje dela Gorski vijenac se nalaze tri bitna događaja. Delo Gorski vijenac prepričano po glavama se nalazi u nastavku teksta.
Prvi deo
Početak dela Gorski vijenac karakteriše skupština uoči Trojičina dne na Lovćenu. Naime, vladika Danilo na početku dela okuplja crnogorske glavare, radi većanja o aktuelnom zlu koje ih muči i preti da ugrozi slobodu države. Sva složenost problema pred kojim se našla Crna Gora predočava se glasnim monologom vladike Danila.
Vladiku muče misli o propasti i ugroženosti jedine slobodne srpske zemlje Crne Gore. U prvom delu se jasno vidi da je vladika Danilo mučen osećanjem beznađa i usamljenosti, da proklinje poturice, jer treba da se dogovore na skuštini o istrebljenju poturica, a to znači “iskalati se braća među sobom”.
Kako svi spavaju, dok vladika u “gluho doba noći” govori sam sa sobom, jedino Vuk Mićunović ne spava, već smiruje vladiku rečima “jer u dobru je lako biti dobar,/ na muci se poznaju junaci”. Kada je svanulo, skupština se završila bez ikakvog dogovora o tome šta će se raditi i šta će se desiti poturicama.
Drugi deo
Središnje mesto u delu Gorski vijenac Petar Petrovič Njegoš je dao skupštini o Malom Gospođinu dne na Cetinju, pod vidom da mire neke glave. Ovaj deo je ujedno i najobimniji deo speva. Zbivanje drugog dela epske priče počinje kazivanjem kola, koji ima ulogu kolektivnog lika u delu koje je napisao Petar Petrović Njegoš Gorski vijenac.
Večita tema srpske nesloge prožima se kroz ceo drugi deo Gorskog vijenca. Kolo kao kolektivni lik prebacuje prisutnim glavarima da su gore umukle, što je podstaklo neke od glavara da shvate da su prekori kola “iz glave cijela naroda” i da ne treba gubiti vreme. Vladika Danilo i Vuk Mićunović vode glavnu reč u ovom delu Gorskog vijenca.
Vladika Danilo, kao vladika i vladar na sve gleda vrlo ozbiljno, jer je najodgovorniji i treba da da odlučnu i konačnu reč, pa mora da je dobro odmeri. On konačnu odluku vešto odlaže, iz straha, ali ne iz straha od boja, već iz straha za svoj narod. Pokušava da sa poturicama dođe do dogovora kako bi izbegao bratoubilački rat. U razgovoru sa Turcima, vladika biva neprijatan, napregnut, pun suprotnosti, pa pregovori sa Turcima nisu uspeli.
Iako nije došlo do sporazuma sa Turcima, nije došlo ni do očekivanog reagovanja – da se odmah krene u istragu poturica. Umesto toga, u ovaj deo je uneto više priča, kazuju se i snovi koji izazivaju neku drugačiju atmosferu među svima. Veliki broj epizodnih situacija, usporava glavnu radnju i do razrešenja se ne dolazi u drugom delu Gorskog vijenca.
Treći deo
Treći deo dela Gorski vijenac Badnje veče i sutrašnji dan po ručku predstavlja važan deo epa, jer se baš u tom delu dešava ono što je i tema samog dela. Scenu otvaraju vladika Danilo i iguman Stefan koji sede pored vatre. U ovom delu počinje istraga poturica, ali događaj nije prikazan, već će o njemu izvestiti oni koji se polako vraćaju sa bojišta.
Kolektivni lik kolo u ovom delu slavi slobodu, vladika Danilo plače zbog velike pogibije, a iguman Stefan odmehom pokazuje svoju radost i sreću. Pri kraju kompletnog dela, priča Vuka Mandušića govori o ljutoj borbi i podvizima crnogorskih junaka. Poslednja scena dela Gorski vijenac je scena poklanjanja džeferdara (duga puška) Vuku Mandušiću. Sama scena je simbolična i kazuje da je borba zapravo tek počela.
Gorski vijenac analiza dela
Delo Gorski vijenac dovodi u nedoumicu svojom formom, pa se često postavlja pitanje da li je delo drama ili spev/ep. Jasno su prikazani elementi dramske forme kao što su popis lica, dijalog i monolog kao isključiva sredstva pripovedanja i iskazivanja. Ali je isto tako jasno da u delu nema nekih formalnih karakteristika drame, nema činova, nema pojava, a glavna radnja je usporena brojnim i obimnim epizodama.
Analiza dela Gorski vijenac iz ugla epike – epske karakteristike nisu formalne nego suštinske prirode. Dijalog i monolog su strukturni elementi epskog dela i u Gorskom vijencu imaju narativnu funkciju jer kazuju o onome što se neposredno ne događa na sceni nego na nekom drugom prostoru. Lirsko se probija kroz mnoge dijaloge i monologe: san Vuka Mandušića, svatovske pesme, tužbalica sestre Batrićeve, psihološki lomovi vladike Danila.
Kada je u pitanju delo koje je napisao Petar Petrović Njegoš Gorski vijenac analiza središnjeg dela navodi na razmišljanje i ima jasne umetničke razloge – tehničke i psihološke. Psihološko opravdanje odugovlačenja i odlaganja glavne radnje predočeno je monolozima i dijaloškim replikama vladike Danila, on je zamišljen i zabrinut kada se nađe pred pitanjem da se krene u obračun sa poturicama.
Tehnički razlozi odlaganja glavne radnje potpuno su shvatljivi. Da je glavna radnja odmah završena neposredno posle prve ili druge skupštine ne bi ni bio napisan spev, a to je bila piščeva umetnička namera, već bi celo delo Gorski vijenac Njegoš napisao kao dužu epsku pesmu.
Gorski vijenac citati
Petar Petrović Njegoš Gorski vijenac delo je napisao u 2819 stihova. Kada je u pitanju Gorski vijenac analiza stihova i njihovo tumačenje umnogome govore kako o samim događajima i radnji u delu, tako i o likovima. U delu Gorski vijenac stihovi koji su veoma poznati u narodu i koji imaju posebnu težinu su:
“U dobro je lako biti dobar,
Na muci se poznaju junaci!”
“Ćud je ženska smiješna rabota!
Ne zna žena ko je kakve vjere;
Stotinu će promeniti vjerah
Da učini što joj srce žudi”
“Tvrd je orah voćka čudnovata,
Ne slomih ga, al’ zube polomi!”
“Kome zakon leži u topuzu,
Tragovi mu smrde nečovještvom.”
“Al’ je đavo, al’ su mađije
Ali nešto teže od oboje:
Kad je viđu gđe se smije mlada,
Svijet mi se oko glave vrti.”
“Što je čovjek, a mora biti čovjek!”
“Ja sam proša sito i rešeto,
Ovaj grdni svijet ispitao,
Otrovi mu čašu iskapio,
Poznao se s grkijem životom.
Sve što biva i što može biti,
Meni ništa nije nepoznato.
Sv’jet je ovaj tiran tiraninu,
A kamoli duši blagorodnoj!”
“Niko srećan, a niko dovoljan,
Niko miran, a niko spokojan;
Sve se čovjek bruka sa čovjekom:
Gleda majmun sebe u zrcalo!”
Gorski vijenac analiza likova
U delu Gorski vijenac opis likova je dat kroz stihove koje sami likovi izgovaraju, ali i kroz stihove opisa lika. Kada je u pitanju delo koje je napisao Petar Petrović Njegoš Gorski vijenac likovi koji imaju značajnu ulogu u delu su: kolo-kao kolektivni lik, vladika Danilo, iguman Stefan, Vuk Mandušić, Vuk Mićunović, Selim-vezir, knez Rogan, Serdar Radonja, vojvoda Batrić, vojvoda Draško, Hadži-ali Medović, Skender-aga, Ferat Začir.
Vladika Danilo Gorski vijenac
U delu Gorski vijenac lik vladike Danila je predstavljen kao istorijska ličnost, duhovni i svetovni poglavar Crne Gore s početka 18. veka. Kada je u pitanju delo Gorski vijenac vladika Danilo predstavlja njegovu centralnu ličnost. Pojava i reč vladike Danila otvaraju i zatvaraju priču. Otvara je monologom koji je ispunjen sumnjama i crnim mislima, a zatvara poklanjanjem džeferdara Vuku Mandušiću, odnosno simboličnom slikom koja nagoveštava nastavak oslobodilačke borbe započete istragom poturica.
Lik Vladike Danila je veoma složen, a briga, nemir i tuga osnovne su karakteristike njegove ličnosti. Vladika je misaone prirode, vrlo nežan i osećajan, pa sve što se događa duboko preživljava. Kao čovek, on je protiv istrage poturica, kao glava i rodoljub, on je za istragu. Iz tih razloga su njegove nedoumice, oklevanja i pitanja etički uzvišeni, dok njegov unutrašnji monolog čini rezultat unutrašnje borbe.
Iguman Stefan Gorski vijenac
U delu koje je napisao Petar Petrović Njegoš Gorski vijenac lik igumana Stefana predstavlja simbol mudrosti stečene dugim životom, iskustvom i učenjem. On je smiren, vedar, razborit i uman čovek od osamdeset godina. Slepi starac, sa srebrnom bradom do pojasa i srebrnom kosom do pojasa, prošao je sito i rešeto, pa je njegovo životno iskustvo veliko i vrlo značajno.
Kada je u pitanju Gorski vijenac iguman Stefan je lik koji je kroz život veoma oguglao na bol, patnju i suze, jer se kroz život veoma napatio. Toliko otupeo na osećanja, da ni na sreću nije sposoban da odreaguje suzom radosnicom, već blagim osmehom (“al’ kod mene kada poje duša, / suze mi se smrznu od radosti”).
Vuk Mandušić Gorski vijenac
U delu Gorski vijenac Vuk Mandušić ima dva lika. Jedan koji je glasovit junak sa svim obeležjima epskog junaka sa crnogorskog podneblja. Plahovite je i mahnite prirode, namršten je i tmuran, neustrašiv na bojištu i odličan sa oružjem. Ali, u Vuku Mandušiću se krije i druga strana – on je junak sa lirskim srcem kojeg muči potajna ljubav prema udatoj ženi, pa ni u snu nema mira. Sam nesklad dve ličnosti u jednoj osobi je očigledan, ali tragika te ljubavi koju on oseća nije u neskladu već u tome što je ona nedozvoljena.
Kolektivni lik Gorski vijenac
Kada se kroz glas naroda daje poruka, misao, stav o nekom problemu, u teoriji književnosti se to naziva kolektivnim likom. Kolektivni lik se često javlja u epskoj poeziji. U delu Gorski vijenac Petar Petrovič Njegoš kolektivni lik naziva kolom i njime pokazuje da su narodne mase osnovna snaga u borbi protiv tiranije.
Gorski vijenac zaključak
Lektira Gorski vijenac je drama po snažnoj herojici, jer glavna radnja dela govori o iskušenju za narod i vladara patrijarhalnih pogleda i morala. Kada je u pitanju Petar Petrović Njegoš Gorski vijenac lektira je delo koje predstavlja sintezu poetskog kazivanja koje ne vodi računa o poetičkim normama i ne razlikuje vrste i forme poezije, već razlikuje dobro i zlo, ljudsko i neljudsko, pojedinačno i opšte, sreću i nesreću, moralno i nemoralno, zemaljsko i metafizičko.
Glavni zaključak dela je i glavna ideja Gorskog vijenca – borba za slobodu i nezavisnost su glavna i najveća čovekova dužnost, te je Njegoš Gorski vijenac pisao sa porukom da je ljudska sloboda i nezavisnost ono za šta je opravdano boriti se i za šta se svaki pojedinac mora boriti, jer svaki čovek i narod zaslužuju slobodu i nezavisnost.
Gorski vijenac film
Delo koje je napisao Petar Petrović Njegoš Gorski vijenac je 2000. godine ekranizovano u režiji Petra Božovića. Kompletan scenario je napisan po delu Gorski vijenac, pa je žanr jugoslovenskog TV filma drama. Radnja filma je smeštena u Crnu Goru, na početak osamnaestog veka i prikazuje istrebljenje crnogorskih poturica, koje su po nalogu vladike Danila izvršili plemenski glavari.
O piscu – Petar Petrović Njegoš (1813 – 1851)
Petar Petrović Njegoš potiče iz njeguške porodice Petrović sa Cetinja. Obrazovao se u nekoliko crnogorskih manastira i postao je duhovni i svetovni vođa Crne Gore kada mu je umro stric Petar I Petrović. Na presto je došao kao osamnaestogodišnjak, pa se neiskusan našao pred velikim problemima političke i ekonomske prirode. Mladi Njegoš je vrlo brzo krenuo odlučno na sređivanje stanja u državi.
Iz Rusije je doneo nekoliko desetina knjiga, a 1833. godine je na Cetinju osnovao štampariju, dok je naredne godine na Cetinju otvorio prvu školu u Crnoj Gori. Sav njegov rad za državu otežavale su stalne borbe sa Turcima uz promenljivu ratnu sreću.
Poslednjih godina života, u potrazi za lekom, proputovao je svetom i upoznao mnoge učene ljude. Kako nije uspeo da se izleči, godine 1851. umro je od tuberkuloze, a nekoliko godina kasnije, po njegovoj želji, sahranjen je na Lovćenu.
Njegoševa najznačajnija dela
Petar Petrović Njegoš je vrlo rano počeo da piše, u duhu narodne epske pesme, ali je napravio veliku pauzu u pisanju usled državničkih obaveza. Prvu knjigu pesama Glas kamenštaka nije uspeo da objavi za života, iako je Njegoš delo pokazao Vuku Karadžiću u Beču 1833. godine kada su se i upoznali, i Vuku se knjiga zaista dopala.
Dela Petra Petroviča Njegoša:
- Pustinjak cetinjski
- Lijek jarosti turske
- Luča mikrokozma
- Ogledalo srpsko
- Gorski vijenac
- Lažni car Ščepan Mali.
