Zbirka Đulići Jovan Jovanović Zmaj – analiza zbirke i pojedinačnih pesama

Romantičarske ideje koje je u srpskoj književnosti započeo Branko Radičević, u pesništvu je nastavio Jovan Jovanović Zmaj. On se, uz Njegoša i Jakšića smatra jednim od najznačajnijih predstavnika srpske, romantičarske epohe.

Jovan Jovanović Zmaj je bio jedan od najvećih liričara iz epohe srpskog romantizma. Iako je po zanimanju bio lekar, Jovan Jovanović Zmaj se tokom celog svog života bavio  uređivanjem i izdavanjem književnih, političkih i dečjih časopisa.

Najznačajnije Zmajeve zbirke pesama su Đulići i Đulići uveoci. Zbirka Đulići je ujedno i njegovo prvo pesničko delo, a govori o srećnom porodičnom životu. Druga zbirka elegično peva o bolu zbog gubitka najmilijih. Ove dve zbirke, obavezna su lektira u školama, jer predstavljaju svojevrsni manifest Zmajeve poezije.

Pored lirskih pesama, Jovan Jovanović Zmaj pisao je i satirične i političke pesme, a prvi je pisac u srpskoj književnosti koji je pisao i poeziju za decu.

Godine 1864. Jovan Jovanović pokrenuo je satirični list Zmaj (igra rečima, pošto je 3. maj po julijanskom kalendaru bio dan održavanja Majske skupštine 1848), čiji naziv postao sastavni deo njegovog imena.

Pored ovog nadimka, Jovan Jovanović Zmaj je imao još 398 pseudonima, od kojih su mnogi potekli od likova iz njegovih dela, ali i imena časopisa koje je objavljivao. Godine 1870.

Zmaj je završio studije medicine, vratio se u Novi Sad, s namerom o započinjanju svoje lekarske prakse. U to vreme ga je zadesila i porodična tragedija koja je obeležila njegovo lirsko stvaralaštvo: umrla su mu deca, a potom i žena.

Pesme Đulići Zmaj je posvetio svojoj ženi

Zmajevi Đulići zbirka su ljubavnih pesama, posvećenih Zmajevoj ženi Ruži; otuda zbirci i ime: đul – turcizam za ružu, a đulići su ružice. Ova Zmajeva zbirka izašla je u celini prvi put u Novom Sadu 1864. Godine. Tada je u njoj bilo 60 pesama, Đulića (zajedno sa uvodnom pesmom). Docnije je Zmaj Đuliće proširivao zbirku, da bi danas, Đulići činili ciklus od 73 pesme.

Zmajeva žena, zapravo se  zvala se Eufrosina Ličanin, ali su je u porodici zvali Rozinom, tek ju je Laza Kostić prozvao Ružom. Na njenoj posmrtnoj listi Zmaj je zove Jevrosimom – Ružom. Sa Ružom se Zmaj upoznao kod svoje sestre od tetke, Pave Nešković. Pava je bolovala, a njena drugarica Ruža ju je dvorila, o čemu u zbirci Đulići pesma broj II peva.

Porodična sreća Jovanovića nije dugo trajala. U braku sa Ružom, Zmaj je imao petoro dece, i sva su brzo poumirala. Ruža je umrla u Pančevu 29. aprila 1872. Cela zbirka Đulići uveoci ispevana je posle Ružine smrti.

Pisac: Jovan Jovanović Zmaj (jedan od 398 pseudonima)

Književni rod: pesme, poezija (zbirka pesama)

Književna vrsta: ljubavne, lirske pesme (nesenzualne)

Analiza dela Đulići – Jovan Jovanović zmaj i motiv idealne ljubavi

Đulići su ciklus od 73 pesme s isključivo ljubavnom tematikom, objavljen u Novom Sadu 1864. godine. Pesme su veoma intimne i nastajale su spontano. U pesmama nema patetike, ničeg usiljenog ili nameštenog. Upravo ove odlike čine da Đulići zbirka bude toliko lepa i hvaljena. Zbirka Đulići značenje porodične sreće podiže na sasvim nov, duhovni nivo.

U zbirci Đulići pesme objedinjuje jedino njihova tema. Pesme se, inače razlikuju u svojoj formi, prirodi i obimu. U ciklusu imamo pesme koje se sastoje od samo jednog katrena, pa do onih od četiri dvanaesterca. Dužina i forma pesama varira od raspoloženja i osećanja u njima, a svaka svojom formom naglašava raspoloženja – od sete do ushićenja, od mirnoće do uzbuđenja.

Ali bez obzira na osećanja koja vladaju u pesmama iz ciklusa “Đulići”, sve pesme su odmerene i pristojne. One su suzdržane i čedne, a u njima nema gotovo ni malo ekstaze i senzualnosti, nema nikakvih eksplozija strasti. Ljubav izražena u njima je krotka, smirena i plemenita, pa se često čitaocu čini kao ljupka i blaga.

U zbirci Đulići sadržaj pesama, unatoč romantičarskoj prirodi, nije ni malo kičast. Stil u zbirci Đulići nije preterano kićen stilskim figurama ni moćnim izrazima. Izraz je jednostavan, baš kao i priroda ovih pesama. Iako romantičarskih karakteristika, Zmjeve pesme uvek su bile i savremene.

Jovan Jovanović Zmaj – Đulići analiza pesama

Đulići zbirka je karakteristična po velikom broju pesama potpuno različitih po formi, obimu, prirodi stiha. Za zbirku Đulići analiza pesme počinje od najkraće – koja ima samo jedan katren, dok najduža pesma ima četiri duzena (strofa od po dvanaest stihova).

U zbirci Đulići pesme su strofične i astrofične. Najčešće strofe su katreni, nešto manje ima sekstina. Stih Đulića se kreće od trosložnog i četvorosložnog stiha pa do dvanaesterca. Ova raznovrsnost stiha u zbirci Đulići, posledica je složenog spektra osećanja i raspoloženja: od tihog i setnog, do kliktavog, razdraganog raspoloženja.

Jovan Jovanović Zmaj u razgovoru sa srcem – prva pesma u zbirci Đulići

Prvu pesmu zbirke Đulići nazivaju i pesničkim dnevnikom ili “razgovorom sa srcem”, kako je naslovljena prva pesma koju predstavlja zbirka Đulići. Važnost i snaga ovog naslova leži u tome što je on jedini u celom ciklusu – sve ostale pesme označene su brojevima.

Da su ove pesme zaista “razgovor sa srcem” primećujemo čim počnemo čitati prve pesme iz ciklusa, a taj osećaj ne jenjava do njegovog kraja. Pesma “Razgovor sa srcem” sastoji se od četrnaest katrena, redom sastavljenih od šesnaesteraca. Stihovi su stoga kratki, strofe također, a rima u njima je unakrsna. Sve ovo pesmu čini dinamičnom i veselom.

U zbirci Đulići analiza pesme Razgovor sa srcem teče u smeru posmatranja personifikovanog motiva srca, i to je vidljivo već u prvom stihu; Pesnik razgovara sa svojim srcem, obraćajući mu se kao čoveku, kao najboljem drugu koji je uz njega.

Najvažnije pesme iz zbirke Đulići

II Đulić: Druga pesma Đulića je, pomalo neočekivano, elegičnog tona, i govori o bratskoj ljubavi. Jovan Jovanoćić Zmaj je ovu pesmu posvetio svojoj sestri, koju bezuspešno pokušava da uteši. Brat i sestra ostali su bez roditelja, pa se mogu pouzdati još samo jedno u drugo. Ova pesma predstavlja svojevrsni manifest bratske ljubavi.

III Đulić: U trećoj pesmi zbirke Đulići nam se život pesnika predstavlja kao tužna pustolovina. Motivi groba koji se javljaju u pesmi, suprotni su motivima cveća i ptica. Iako je atmosfera u njoj sumorna, kraj odiše nadom u iskazivanju posebnosti svakoga od nas i mogućnosti da uvek započnemo bolji život.

VII i IX Đulić: Sedma i deveta pesma iz zbirke Đulići jednake su dužine; sastavljene od katrena. Sedma pesma za osnovni motiv ima mesečinu, a deveta ruzmarin – glavnim zaštitnicima pesnikove ljubavi. Po pesmi, njegova ljubav (žena, dete) spava, a on moli mesečinu i ruzmarin da je čuvaju i ne probude.

XVII Đulić: U zbirci Đulići analiza pesme broj sedamnaest izražava snažnu ljubav koja izaziva nedoumicu lirskog subjekta kakvo ime da da svojoj dragoj. Ovo je , verovatno, i najpoznatija pesma zbirke Đulići – Kaži mi kaži. Sastavljena je od samo jedne strofe, ali od 24 stiha.

Oduševljenje, ushićenost i napetost u traženju najlepšeg imena praćeni su dinamičnim ritmom koji je uslovio kratke stihove ditirampske pesme – peterce i šesterce.

XXXIII Đulić: Pesma Tiho noći se sastoji od šesnaest stihova: četveraca, šesteraca i sedmeraca. U zbirci Đulići analiza pesme Tiho noći ponovo donosi motiv uspavanosti drage (ljubavi, može da bude i dete) s tim čto se  pesnik sada obraća noći – tihoj, bezvučnoj, toploj.

Ljubavna pesma je pesma svih vremena. Iskazivanje ljubavi prema partneru, deci i najmilijima ne samo da ne jenjava, nego nikada i ne zastareva. Iskazivanje osećanja ljubavi, brige i porodične topline blisko je svakom čoveku bez obzira na vreme i podneblje.