Nanogica: sve što treba da znate o kazni kućnog zatvora
U krivičnom zakoniku Republike Srbije za lakša krivična dela za koja je predviđena kazna zatvora do godinu dana postoji mogućnost kazne kućnog zatvora – odnosno izdržavanja kazne u kućnim uslovima uz nošenje elektronskog aparata poznatog kao nanogica. Šta konkretno podrazumeva kazna kućnog zatvora i kada se dodeljuje, saznaćete u redovima koji slede.
No, pre toga, razjasnićemo terminološku sličnost i faktičke razlike između pojmova koji se često zabunom izjednačavaju, a to su kućni zatvor i kućni pritvor.
Kućni zatvor je način izvršenja kazne zatvora, dakle lice je lišeno slobode, samo što kaznu ne izdržava u kazneno popravnoj ustanovi već kod kuće. Kućni pritvor je mera kojom se obezbeđuje da će okrivljeni biti prisutan tokom trajanja sudskog postupka.
Kućni zatvor se završava istekom trajanja kazne, dok pritvor može trajati koliko za tim postoji potreba, a najduže do okončanja sudskog postupka.
Da li je kućni zatvor zaista kazna?
U pravosudnom sistemu Republike Srbije predviđene su četiri vrste krivičnih sankcija, a to su novčana kazna, oduzimanje vozačke dozvole, rad u javnom interesu i kazna zatvora. Ako se proceni da će jedna od prve tri sankcije uticati da se ponašanje okrivljenog promeni i da se vršenje krivičnog dela ne ponavlja, kazna zatvora će biti izbegnuta.
Jednostavnije rečeno, sudstvo je blagonaklono prema počiniocima lakših krivičnih dela i kazna sama po sebi nije cilj, već opomena i prevencija daljeg delinkventnog ponašanja.
Međutim, u nekim slučajevima kazna zatvora je neminovna. Ukoliko je za krivično delo predviđena kazna zatvora do godinu dana, ista može biti preinačena u kućni zatvor. Izdržavanje kazne zatvora kod kuće olakšica je za državni budžet, rasterećuje prenapučene zatvorske kapacitete i pozitivno utiče na resocijalizaciju osuđenog lica.
Pre donošenja odluke o izdržavanju kazne kućnog zatvora, sud proverava da li za to postoje tehnički uslovi, navodi advokat za krivicno pravo. Tehnički uslovi podrazumevaju priključak električne energije, telefonski priključak, dokaz o izmirenim dugovanjima za ove usluge, kao i saglasnost vlasnika nepokretnosti u kojima će se kazna izdržavati.
Da li osuđeni sme napuštati kuću tokom trajanja kazne kućnog zatvora?
Osuđeno lice može napuštati kuću, odnosno prostorije predviđene za izvršenje zatvorske kazne, ali samo uz odobrenje direktora Uprave za krivične sankcije. Osuđeni može dobiti dozvolu da maksimalno dva sata dnevno, između 13 i 17h, provodi van ovih prostorija.
Pored toga, osuđeni po posebnoj odluci može napustiti prostorije u kojima izdržava kaznu zbog pružanja medicinske pomoći, radi odlaska na posao, nastavu, na poziv državnog organa, obaveze staranja prema svojim članovima porodice, sezonskih poljoprivrednih poslova, svog venčanja ili venčanja bliskog srodnika (do II stepena srodstva), ili drugih opravdanih razloga.
Zahtev za napuštanje prostorija podnosi se povereničkoj službi, a odluku donosi direktor Uprave za krivične sankcije. Poverenička služba u svakom momentu, bez najave, može doći da proveri da li se osuđeno lice nalazi u prostorijama u kojima je predviđeno izdržavanje zatvorske kazne.
Postoje samo dva slučaja kada osuđeni može bez odobrenja napustiti prostorije u kojima izvršava kaznu kućnog zatvora: radi hitne medicinske intervencije (sopstvene ili lica sa kojima živi u stanu) i izbegavanja ili sprečavanja ozbiljne opasnosti po život ili zdravlje ljudi, odnosno imovinu većeg obima.
Šta će se desiti ako osuđeni bez dozvole napusti prostorije u kojima izdržava kaznu?
Ako osuđeni ne poštuje odluku o izdržavanju kazne kućnog zatvora i bez odluke direktora Uprave za izvršenje krivičnih sankcija napušta prostorije, poverenička služba obaveštava sud koji u roku od 24h donosi odluku o daljem izvršenju kazne u kazneno popravnoj ustanovi, odnosno zatvoru.
Ukoliko je osuđeno lice u bekstvu, vreme trajanja bekstva neće biti računato kao vreme izvršenja kazne zatvora.
Zanimljivost: Direktor Uprave za krivične sankcije može skratiti kaznu osuđenom licu, ako proceni da je kazna postigla cilj i da se vladanje osuđenog popravilo. Prevremeni otpust se može odrediti nakon što istekne 9/10 vremena trajanja kazne.
Šta je nanogica?
Uređaj za elektronski nadzor, električna narukvica koja se nosi oko nožnog zgloba, popularno nazvana nanogica, služi za kontrolu postavljenih ograničenja. Nadzor nad nanogicom takođe vrši poverenička služba.
Nanogica se pričvršćuje za nogu osuđenog lica, a nadzor se vrši putem računarskog sistema, koji je putem fiksne telefonske linije povezan sa odašiljačem u nanogici. Zbog toga fiksna telefonska linija u kući u kojoj se izdržava zatvorska kazna ne sme imati dvojnika, a neposedovanje fiksne telefonske linije onemogućava izdržavanje ove kazne. U komandnom centru se vrši monitoring lica koje nosi nanogicu.
Nanogicu postavlja stručno lice. Neškodljiva je za zdravlje i ne ometa vršenje lične higijene. Pokušaj nasilnog skidanja nanogice ili napuštanja prostorija predviđenih za izdržavanje kazne zatvora alarmira policiju i sud, nakon čega po osuđeno lice slede nove sankcije.
Još jedna zanimljivost: za kućnim zatvorom kao modalitetom zatvorske kazne poslednjih godina vlada veliko interesovanje među okrivljenim licima, jer je kazna dobila na popularnosti nakon što su je javne ličnosti sa srpske estradne scene upražnjavale.
